Od svih poremećaja spavanja, najteže se liječi dugotrajna nesanica. Nesanica dovodi i do organskih bolesti
GOTOVO da nema osobe koja bar jednom nije doživela nesanicu, koja i prema statistikama spada među najčešće razloge posjete ljekaru.
Pod nesanicom se podrazumeva nedovoljno sna ili neodgovarajući kvalitet sna, a simptomi su razni, od otežanog usnivanja, otežanog održavanja spavanja (učestala buđenja i razbuđivanja), kratkotrajnog spavanja ili osećaja „neispavanosti“ i kad su ispunjeni svi uslova za dobar san.
Nekada je uzrok nesanice očigledan: akutna insomnija najčešće nastupa kada se osoba nađe pred nekom životnom krizom, bolešću, ili čak na putovanju.
Ali, kako navodi dr Slavko Janković, neuropsihijatar sa Klinike za neurologiju Kliničkog centra Srbije, nesanica može da bude i hronična, najčešće počinje kao akutan problem, a nastavlja se dugo pošto su inicijalni uzroci prestali.
U nekim slučajevima nesanica može da bude nasledna, zbog postojanja degenerativne bolesti centralnog nervnog sistema kao što je autozomno dominantna fatalna familijarna insomnija na primer.
Na osnovu trajanja, ljekari insomniju dijagnostikuju kao prolaznu – traje nekoliko dana, kratkotrajnu – traje od jedne do tri nedelje i dugotrajnu insomniju – traje preko tri nedelje.
– Smatra se da od prave (dugotrajne) nesanice boluje, u zavisnosti od definicije bolesti, od 4,4 do 48 odsto populacije – kaže dr Slavko Janković. – Žene češće obolevaju od nesanice, a druge bolesti su mahom raspoređene isto između polova.
Posljedice lošeg spavanja su praktično teško sagledive kako u materijalnom tako i u socijalnom smislu. Nelečene nesanice ili drugi poremećaji spavanja mogu da dovedu do saobraćajnih nezgoda ili povreda, da izazovu lošu produktivnost ili odustvo sa radnog mjesta. Saobraćajne nesreće predstavljaju tek jedan (socijalni) aspekt poremećaja spavanja, gdje nesanica dovodi do posljedica kako po bolesnika (brojni prelasci na levu stranu kolovoza, bez jasnog uzroka, obično u jutarnjim satima), tako i po okolinu.
Neke bolesti spavanja (na primjer opstruktivna apnea u spavanju, tj. prestanci disanja u spavanju) mogu dovesti do nekih organskih poremećaja – povišenog sistemskog i plućnog pritiska, aritmije, ishemije i infarkta srca i mozga, šećerne bolesti…
Nesanicu i sve posljedice koje ona donosi mogu izazvati i druge bolesti spavanja kao što je prestanak disanja u spavanju (opstruktivna apnea u spavanju), poremećaji cirkadijalnog ritma spavanja, sindrom nemirnih nogu, periodični pokreti udova u spavanju i druge.
Ali, kod čovjeka, nijedan organski sistem ne trpi direktne posljedice nesanice, već se javlja samo poremećaj funkcije, za razliku od životinja (pacovi lišeni spavanja umiru). Savremena istraživanja ipak povezuju nesanicu sa nekim sistemskim bolestima, mada je u tim slučajevima sistemska bolest uzrok, a ne posljedica nesanice – navodi dr Janković.
Naš sagovornik kaže da se insomnija liječi, a terapija podrazumeva manje upotrebu lijekova, a više primjenu psihološko-psihijatrijskih tehnika (kognitivno-bihejvioralna terapija) koje su uspešnije.
– U suštini, treba liječiti uzrok koji je doveo do nesanice, a kod esencijalne insomnije on, nažalost, nije poznat, pa je taj oblik insomnije najteži za liječenje – navodi dr Janković. – Ukoliko se ne radi o bolestima poput narkolepsije (patološka pospanost) ili stalnoj preteranoj pospanosti (hipersomnija sa dugim spavanjem), najčešće je iza nesanice, pogotovu kod mlađih osoba, u pitanju narušen režim života i rada (nedefinisano vrijeme odlaska na spavanje, rano ustajanje, upotreba alkohola).
POMAŽU JOGA, MUZIKA, ČITANJERedovan odlazak na spavanje i buđenje.
Izbegavati (popo)dnevno spavanje.
Gimnastika nekoliko puta nedeljno (ne pred spavanje).
Aktivnosti koje relaksiraju (joga, šetnja, hobi…).
Izbjegavati kafein (kafa, koka-kola, čaj) po podne.
Izbjegavati alkohol uveče.
Udobna, tiha i zamračena soba.
Smirene aktivnosti pred spavanje.
Maskirati buku (tihom muzikom i slično).
Maska za spavanje ili zaštita ušiju.
Koristiti krevet samo za spavanje.
Izbegavati stresove ili neprijatnosti pred spavanje.
Svjesno opustiti mišiće prije odlaska na spavanje.
Čitanje ili gledanje prijatnih tema prije spavanja
Ukoliko ne zaspite za 30 minuta – ustati, obavljati umirujuće aktivnosti.
Slušanje muzike, TV ili čitanje je za neke ljude uspavljujuće.
(Novosti)
