Rožaje – Poštovani predsjedniče Skupštine, dame i gospodo, koleginice i kolege, poštovani ministre Žugić, uvaženi gradjani!
Analizom predloženih rješenja ,u predlogu budžeta za 2014.godinu ,došli smo do sledećih zaključaka: Budžet iznosi 1,5 milijardi eura,a ciljevi budžeta za narednu godinu su dalje obuzdavanje prekomjerene potrošnje i uvođenje sistemskog reda na prihodnoj strani. Vlada je bužetom za narednu godinu planirala rast od 3,6 odsto BDP-a, dok je za 2014 godinu planirano izdavanje garancija vrijednih 25 miliona eura. U 2014. godini biće neophodno zaduživanje u visini do 240 miliona eura.
Dakle,iskristalisan je jedinstven stav da Budžet za narednu godinu mora da sanira dugovanja iz prethodnih godina, da u prvom prioritetu zadovolji potrebe socijalno ugroženih sugrađana, potrebe socijalne I dječje zaštite , potrebe školstva, zdravstva i da uz maksimalnu štednju obezbijedi sve vitalne funkcije drzave. Takođe, da se u okviru ostvarenja istog obezbijedi određeni nivo komunalne izgradnje gradskih I seoskog područja, kao i razvojna dimenzija budžeta kroz odgovarajuće subvencije u poljoprivredi, stvaranju uslova za razvoj privredne, investicione aktivnosti i zapošljavanja, odnosno samozapošljavanja.
Predlog budžeta je ambiciozno projektovan i veći je u odnosu na predviđeno ostvarenje budžeta za 2013. godinu, sto zahtijeva štednju na svim nivoima i svim oblastima. Ono što država planira na planu smanjenja javne potrošnje, mora dosljedno sprovoditi u svim segmentima.
Ipak ovakav prihod u budžetu ima zakonske pretpostavke da može biti ostvaren ali zahtijeva bolju organizaciju nadležnih službi , pravovremenost, veću ažurnost i sveobuhvatnost u evidentiranju i distribuciji rješenja o poreskim i drugim zaduženjima građana, privrednih i drugih subjekata, kao i redovan transfer sredstava prema svim nivoima u okviru države.Važno je da se , posebno kada je poreska politika u pitanju, te da se mjere koje sprovode poreski organi , ne sprovode selektivno te da nema zaštićenih , niti privliegovanih, kao što je to bilo dosada.
Realizacija Budžeta za prioritetne korisnike mora biti u punom iznosu bez obzira na procenat ostvarenja prihoda. Stanje u oblastima socijalne zaštite, brige o djeci, školstvu, zdravstvu nameće takav tretman i to su prioriteti prvog reda.
Raduju nas optimistična predvidjanja, vjerujemo da su ona zasnovana na realnim procjenama našeg finansijskog sistema, te da su ohrabrujuća i za gradjane, da dolaze nešto bolji dani za našu ekonomiju, ali itekako su obavezujuća za Vladu, koja je predložila ovaj Budžet.
Bez obzira na generalnu podršku načinu realizacije Budžeta, želim da saopštim naše nezadovoljstvo činjenicom da se neke pozicije Budžeta nijesu usmjerile na pravi način,u realno ostvarljivom iznosu sredstava, što će prirodno prouzrokovati da se ti projekti ne realizuju u planiranom obimu ili dinamici. Mislimo da se u nekim vrlo važnim segmentima , kao što su izgradnja važnih infrastrukturnih objekata u oblasti saobraćaja, tretmana čvrstog otpada i otpadnih voda, i u najširem smislu razvoja nerazvijenih dijelova Crne Gore, nije u potrebnoj mjeri posvećena pažnja i imamo potrebu da to naglasimo.
Naime, kasni se sa prilagođavanjem javne potrošnje raspoloživim mogućnostima, iako smo registrovali aktivnosti u tom pravcu i to naglasili kao dobar put. Podsjećamo planirano je deficitarno finansiranje za period do 2015godine, iako je prethodno bilo planirano da se u 2012 godini ostvari suficit, mjerama oštrijeg budžetskog prilagođavanja rashodne strane budžeta, prije svega kroz smanjenje rashoda za zarade i diskrecione izdatke. S druge strane, zbog lošeg menadžiranja i nerealizacije Kapitalnog budžeta izostali su očekivani efekti na prihodnoj strani budžeta. Naravno, govorimo samo o neiskorišćenim mogućnostima na koje se, možda, moglo uticati.
Kada govorimo o kapitalnom Buđžetu moram spomenuti sledeće činjenice:
Prijedlogom Zakona o budžetu Crne Gore za 2014. godinu sredstva Kapitalnog budžeta planirana su u ukupnom iznosu od nešto preko 90.miliona eura. Kod Direkcije javnih radova planirana su sredstva u iznosu od 47.297.500,00 €, dok je vrijednost projekata kod Direkcije za saobraćaj planirana u iznosu od 42.973.000,00 €. Planirana sredstva veća su za 24 miliona I 600 hiljada od onih iz 2013. godine .Naravno, znamo da se planiranim sredstvima ne može posvetiti puna pažnja prioritetima koji nesumnjivo koče razvoj države u svim segmentima, a to su. rekonstrukcija regionalnih i magistralnih puteva u Crnoj Gori,sanacija mostova, klizišta i kosina na magistralnim i regionalnim putevima , investiciono održavanje regionalnih i magistralnih puteva, nadzor, projektovanje, eksproprijacija, revizije , eliminacija posljedica elementarnih nepogoda, izdvajanju na sanaciji klizišta nastalih poplavama, izgradnji puta Plav-Gusinje –Podgorica preko Albanije.
Medjutim ,veoma je važno da će se dio kapitalnog Budžeta usmjeriti u izgradnju nekih infrastrukturnih projekata u nerazvijenim opštinama-vodovoda i kanalizacionih sistema u Beranama, Rožajama, Plavu, problema odlaganja čvrstog otpada, u Beranama I Pljevljima, važnih lokalnih puteva I saobraćajnica, administrativnih objekata, kao I nekih preradjivačkih kapaciteta, sportskih I rekreativnih sadržaja.
Mislim da je sasvim jasno da drugačiji pristup regionalnom razvoju kroz postojanje posebnog sektora u Vladi, koji se bavi regionalnim razvojem, daje rezultate i već pokazuje da je bolje sagledavanje potreba nerazvijenih opština , posebno na sjeveru, što je rezultiralo sa više planiranih sredstava u Budžetu.
Ovome treba dodati i činjenicu da je, kroz kapitalni budžet, planirano značajno ulaganje u više predškolskih I školskih objekata. Iako znamo da to, ni izbliza, ne može zadovoljiti potrebe, u mnogim mjestima, dotrajalih zgrada škola I vrtića, da je potrebno više sredstava za njihovu modernizaciju I opremanje, ali je ovo ipak vrijedno istaći. Posebno me raduje, kao Baranina, što će se kroz kapitalni budžet konačno obezbjediti sredstva za dogradnju objekta osnovne škole u Mrkojevićima, odnosno Pečuricama, što je zbilja bilo neophodno. Naime, ovo je mislim jedini školski objekat u barskoj opštini,sa više od tri stotine djaka, koji nema fiskulturnu salu, a u koji je dosada gotovo sve što je uloženo obezebjedjeno iz sredstava naših iseljenika iz ovog kraja.
Još nekoliko napomena o tekućem Budžetu. Na matičnom odboru za medjnardne odnose I iseljenike dobio sam informaciju da su predvidjena sredstva za širenje mreže dkp, ove godine obuhvataju otvaranje jednog predstavništva u Luksemburgu I u jednoj od skandinavskih zemelja. Ovo nas veoma raduje, a znam da će to obradovati i naše iseljenike, koji su odavno, u našim kontaktima, a što smo više puta govrili i upućivali kao zvaničnu inicjaticvu , i ovdje u Parlamentu tražili da se nešto uradi u ovom pravcu. Takodje, mislim da je nedopustivo malo sredstava planirano za Upravu za iseljenike,pogotovo kada se , gotovo sa svih adresa prmoviše aktivan odnos prema isljenicima. Mislim da I kroz zaživljavanje I jačanje ove institucije, moramo pokazati da iskreno I stvarno, a ne samo deklarativno želimo jačati institucije, koje brinu o našim iseljenicima. Takodje, neke državne institucije-funkcije važne za ostvarivanje dogovorene manjinske politike godinama funkcionišu sa polovinom projektovane kadrovske strukture zbog nedostatka novca za njihov redovni rad. Možemo tvrditi da u ovim segmentima država nije odgovorila očekivanju manjinskih naroda. Sve ove institucije dobijaju samo oko 2 mil €. što je simbolična suma. Pomenuću resorno Ministarstvo za manjisnka .prava i slobode, Fond za manjine koji i dalje dobija 0,15%, umjesto obećanih 0,25% od tekućeg budžeta, Centar za promociju kulture manjinskih naroda koji funkcioniše sa 3 uposlena…Slično je i sa ustavnom institucijom Zaštitnika ljudskih prava, koja je pokazala svoju djelotvornost, a čiji kapaciteti mogu biti osnaženi, ukoliko se I u Budžetu opredjele značajnija sredstva.
Nadamo se da ce se u narednim godinama, u povoljnijoj ekonomskoj situaciji, usmjeravati više sredstava ka pomenutim korisnicima koji su važni i za sredine u kojima žive manjinski narodi i za institucije koje se bave očuvanjem njihovog identiteta, ali i za državu Crnu Goru koja treba da njeguje i podstiče svoje multikulturne i multinacionalne sadržaje, I institucionalno ih uredjuje, posebno kroz ispunjavanje obaveza na putu evropskih integracija.
(BSCG)
