Sjenica – Obavezu da obezbede prevoz djeci koja stanuju četiri i više kilometara od škole mnoge osmoletke ne mogu da ispune – jer nemaju para. – U Ministarstvu prosvjete kažu da je to problem lokalnih samouprava
Probijaju se šumskim stazama, savlađuju visinske razlike od 700 metara, hodaju opasnim, uskim planinskim stazama, probijaju se kroz smetove na minus 30 stepeni. Ipak, na bave se ekstremnim sportovima ni planinarstvom, već žive svoj đački život koji podrazumeva prelaženje desetina kilometara do škole, nekad pješke, nekad organizovanim autobusima, pa i motornim sankama kada zaveje u surovim planinskim krajevima.
– Imali smo prilike da u Sjenici upoznamo učenika koji pješači 17 kilometara do svoje osnovne škole – slikovitim podatkom ilustruje priču o đacima-pješacima profesor dr Ivan Ivić, koordinator na izradi Strategije razvoja obrazovanja u Srbiji do 2020. godine.
U tom dokumentu naznačeno je da je porastao broj seoske i romske dece koja u toku školovanja napuštaju obrazovni sistem, naročito na prelazu iz četvrtog u peti razred. Sa osam odsto seoske dece koja nisu nastavila školovanje u 2005. godini, procenat je u 2008. godini stigao do čak 14 odsto. Jedan od značajnih faktora svakako je i udaljenost škole, a u Srbiji ne postoji organizovani, jedinstveni školski prevoz. Po Zakonu o osnovama sistema obrazovanja i vaspitanja, osnovcima koji žive četiri kilometra ili dalje od škole, lokalne samouprave dužne su da obezbede prevoz, pa se svaka općina snalazi u zavisnosti od sredstava i lokalnih prilika. U Ministarstvu prosvjete, nauke i tehnološkog razvoja objašnjavaju da oni nemaju nikakve nadležnosti kada je u pitanju prevoz djece do škole i da je to lokalna stvar. Istina, lokalna stvar značajno doprinosi globalnom problemu: velikom broju građana bez osnovne škole. Smanjenju tog broja nikako ne ide u prilog stanje na terenu, jer upravo općine sa najvećim brojem đaka-pješaka spadaju u najsiromašnije i teško uspevaju bez pomoći države da izađu na kraj s organizovanjem školskog prevoza. Tako, na primer, trećina od ukupnog broja đaka-pješaka živi na teritoriji općine Sjenica. Muriz Turković, zamjenik predsjednika općine, objašnjava da u Sjenici ima 12 škola, 103 naselja i više od 970 djece koja koriste školski prevoz od kojih neka žive i po 20 kilometara od škole.
– Ima oko petnaestak prevoznika koje su škole izabrale na tenderu i koji su ispunili uslove za prevoz djece. Oni voze u dve smjene, jer dovoze i odvoze djecu iz škole. Dva puta smo dobili uplate za te namjene od Uprave igara na sreću preko Ministarstva za lokalnu samoupravu, ali inače nam niko nije pomogao i teško nam je da se izborimo sa tim izdatkom. Uz to, putevi su veoma loši, uglavnom makadamski, a kad dođe zima onda tek nastupaju problemi jer se temperatura spusti i do minus 30 stepeni – kaže Turković.
Neke lokalne samouprave koriste linije javnog gradskog prevoza za prevoz djece do škole, kao što je slučaj u općini Trgovište. Postojeća redovna linija koristi se i za prevoz školske djece, kaže predsjednik ove općine Radosav Jordanović, a dinamika rada škole usklađena je sa voznim redom.
– Imamo oko stotinu đaka koji koriste taj autobus, ali je problem što neki od njih do puta kojim ide autobus pješače od pet do osam kilometara, a nama je za sada neostvarivo da im obezbedimo pratioce koji će preći sa njima tu deonicu koju moraju da prepešače – naglašava Jordanović.
Uz besplatni gradski prevoz za sve učenike osnovnih škola koji je obezbedio grad Beograd, bez obzira na to koliko su udaljeni od škole, gradske općine posebno organizuju i namenske autobuske linije za prevoz đaka. U općini Palilula, na primer, budući da imaju samo jednu osnovnu školu na svojoj teritoriji, postoji jedna namenska linija GSP-a kojom se uglavnom prevoze mališani iz naselja Padinska Skela i koristi je oko 150 dece. Osnovno obrazovanje je ustavna i zakonska obaveza države, a ne općina, naglašava profesor Ivan Ivić.
– Ali ne bi bilo dobro rešenje ni da se to prepusti samo resornom ministarstvu jer s obzirom na njihov ograničeni budžet ni oni to ne bi mogli da reše efikasno. Moralo bi nekako udruženo da se rešava. Da se, na primer, obezbeđuju sredstva za te namjene za najsiromašnije općine iz republičkog budžeta, da se mobilišu lokalni izvori, sponzori, negde možda i da se uskladi vozni red sa rasporedom škola. Nema jednog univerzalnog rešenja, zavisno od konfiguracije zemljišta, klimatskih uslova, stanja puteva, udaljenosti naselja, morala bi se tražiti raznovrsna rešenja. Negde imate putujuće učitelje i nastavnike, a negde bi možda uz prevoz školske djece, mogao da se organizuje i prevoz ljekara i medicinskog osoblja, na primer – kaže profesor Ivić.
(Politika)
