Novi Pazar – Socijalno-ekonomski i bezbednosni izazovi u Sandžaku naziv je projekta koji, uz podršku USAID i Instituta za održivi razvoj, realizuje Centar za spoljnu politiku (CSP) iz Beograda. Rezultati istraživanja na ovu temu prezentovani su u Novom Pazaru.
Predsjednica CSP iz Beograda Aleksandra Joksimović, objasnila je da ideja nije bila da se donose zaključci već da se „ponude neke ideje u kom pravcu Sandžak može da se razvija“.
– Istraživanje je imalo za cilj da Sandžak pronađe svoj put, jer je ovo veoma značajan region u Srbiji, naglasila je Joksimovićeva. Jedan od autora studije koja je prezentovana u ovom gradu prof. dr Vladimir Goati ocenio je da je Sandžak „važan deo Srbije koji se nalazi u mrtvom uglu pažnje i želimo da ga dovedemo u središte pažnje“.
– Ima straha zemlje od nekakvih repriza, ali po mom mišljenju nema takvih momenata. Od države treba tražiti ono što treba, a s druge strane mnogo je internih sukoba. Uprkos svim raznorodnim problemima, morao bi da se napravi konsenzus vanpartijskih pitanja o onome što se tiče položaja ovog regiona, rekao je profesor Goati.
Istraživački tim CSP je svoje preporuke za prevazilaženje problema u ovom delu Srbije definisao kroz četiri oblasti: poštovanje ljudskih prava,međuopštinska i prekogranična saradnja, razvijanje duha tolerancije i socijalno-ekonomska pitanja.
U preporukama poštovanja ljudskih prava navodi se da državne i lokalne vlasti treba da osiguraju poštovanje i implementaciju kulturnih prava Bošnjaka, koja proizilaze iz ustavnih i zakonskih okvira, da bosanski jezik u opštinama, gde postoje zakonski uslovi, bude tretiran kao jedan od službenih jezika, da se pitanja značajna za bošnjačku zajednicu depolitizuju, da Srbija, po uzoru na zaključen sporazum sa Republikom Srpskom, zaključi sporazum sa Federacijom BiH o međusobnom priznavanju diploma, da se država više angažuje na uklanjanju prepreka i direktnom pružanju pomoći izbeglim licima iz pograničnih delova pribojske opštine, da struktura zaposlenih u opštinskim i državnim institucijama u sandžačkim opštinama odslikava etničku strukturu, da se bošnjačkoj zajednici osigura tretman koji imaju ostale manjine u Srbiji, da se otpočne dijalog predstavnika Bošnjaka u Sandžaku sa vlastima u Beogradu i podstakne unutarbošnjački dijalog, kako bi se prevazišla aktulena situacija sa Nacionalnim savetom Bošnjaka.
Istraživački tim Centra za spoljnu politiku predlaže da se podstakne dijalog između Islamske zajednice (IZ) u Srbiji i IZ Srbije, ali bez uticaja države i vodećih političkih stranaka, da državne institucije postanu most za rešavanje ovih problema u saradnji sa predstavnicima Bošnjaka u Srbiji, da država Srbija formira radno telo u cilju poboljšanja političkog i ekonomskog položaja sandžačkih opština, da se BiH kao matična država Bošnjaka na institucionalizovan način angažuje na unapređenju statusa ovog naroda u Sandžaku i da je poželjno osnivanje asocijacije nevladinih organizacija u cilju rešavanja problema vezanih za implementaciju individualnih i kolektivnih ljudskih prava i socio-ekonomskog razvoja ovog kraja. Kod međuopštinske i prekogranične saradnje preporučuje se sandžačkim opštinama koje su zainteresovane za takvu saradnju da je institucionalizuju u skaldu sa zakonskom regulativom Srbije, da za sledeći budžetski period EU (2014.-2020.) državne vlasti treba ili da promene sadašnje granice statističkih regiona ili da omoguće inkluziju sandžačkim opštinama u oba programa, da se u tom budžetu povećaju i budžeti programa prekogranične saradnje i da opštine Sandžaka i u Srbiji i u Crnoj gori iniciraju zajedničku saradnju.
Zbog nagomilanih problema, Sandžak predstavlja pogodno tlo za razvoj ekstremističkih tendencija, ali bez obzira što ti rizici postoje, situacija nije dramatična.
Vlatsima Srbije se zato preporučuje promovisanje inkluzivnog pristupa edukaciji u saradnji sa političkim predstavnicima i verskim zajednicama. Potrebno je da se otvori javna debata na državnom i lokalnom nivou o ulozi, ispadima, širenju rasne, verske i etničke mržnje kod navijačkih grupa u Srbiji, kao akutnog društvenog problema.
U socijalno-ekonomskoj sveri preporučuje se usklađivanje obrazovnog sistema sa potrebama poslovnog sektora, da lokalne vlasti povećaju svoje napore u duvođenju potencijalnih stranih investitora, da se u vom regionu vodi aktivna politika i stimulativniji zakonodavni sistem, jer predstavlja jedinstvenu koncentraciju privatnog poslovnog sektora i da međunarodna zajednica podrži prioritete poslovnog sektora.
„Otvoreno o Sandžaku“
O svim problemima koji opterećuju Sandžak, a nalaze se u ovoj studiji biće razgovarano 23. januara sledeće godine u Beogradu na međunarodnoj konferenciji pod nazivom „Otvoreno o Sandžaku“.
(Danas)
