Crnoj Gori je mjesto u Evropskoj uniji

Piše: Nusret Balić, magistar evropskih ekonomskih integracija

Temelj nastanka Evropske unije, predstavlja plan francuskog ministra spoljnih poslova Roberta Sumana o formiranju Evropske zajednice za ugalj i celik. Plan je donesen 9.maja 1950. godine, a potpisan je 18 aprila 1951. godine u Parizu, kojeg je potpisalo sest zemalja, i to: Francuska, Njemacka, Italija, Belgija, Holandija i Luksemburg.   Jedini originalni tekst ugovora napisan je na francuskom jeziku i cuva se u arhivu francuske vlade. Potpisivanjem ovog ugovora izbjegnut je svaki potencijalni vojni  sukob izmedju Njemacke i Francuske, kao sto je i Suman jednom izjavio: ,,Solidarnost u proizvodnji  koja je na ovaj nacin postignuta jasno ce pokazati da bilo koji rat izmedju Francuske i Njemacke postaje ne samo gotovo nezamisliv vec i materijalno nemoguc.” Zaista je Winston Cercil bio u pravu kada je rekao da Njmacka i Francuska moraju napraviti prvi korak kako bi se evropske zemlje ujedinile. Osnovni ciljevi EZUC istaknuti su u preambuli Ugovora iz Pariza i obuhvataju odrzavanje mira, zamjenjivanje starih rivalstava, izbjegavanje krvavih sukoba i brigu i podizanju zivotnih standarda. EZUC je morala da doprinese privrednom sirenju, rastu zaposlenosti, i sve vecem standardu zivota zemalja clanica. Principi EZUC iznijeti su u clanu 3 i ukljucuju redovno snabdijevanje zajednickog trzista, jednak pristup izvorima proizvodnje  za potrosace unutar zajednice, zabranu diskriminacije cijena i potrebu za redovnim sirenjem i modernizacijom proizvodnje. Nakon sto je uspjesno formirana Evropska Zajednica za ugalj i celik javila se i ideja o formiranju Evropske Zajednice za atomsku energiju  i Evropska ekonomska zajednica. Ideja je potekla od zemalja Beneluksa, a na osnovu izvjestaja Pol-Henri Spaka (belgijski ministar spoljnih poslova). Tako su osnovane te dvije Zajednice, a ugovori su potpisani 25. marta 1957. godine koji su stupili na snagu 14. januara 1958. godine. Ciljevi EEZ bili su: unapredjenje stalnog, harmonicnog odrzivog i uravnotezenog razvoja, visok nivo zaposlenosti i socijalne zastite, rodna ravnopravnost, odrziv rast uz odsustvo inflacije, visok nivo konkurentnosti, podizanje standarda i kvaliteta zivota, zastita i unapredjenje kvaliteta zivotne sredine, privredna i drustvena kohezija i solidarnost medju drzavama clanicama. Sredstva za postizanje ovog cilja ogledala su se prvenstveno u procesu stvaranja zajednickog trzista koje ce obezbijediti slobodan protok roba, usluga, ljudi i kapitala, a zatim je sukcesivno neophodno kreirati i sopstvene zajednicke politike. Ugovor o osnivanju EUROATOM-a zakljucen je na neodredjeno vrijeme, a osnovni zadaci su: stvaranje uslova za brzo osnivanje i rast grana atomske industrije, unapredjivanje istrazivanja i razvoja u toj oblasti, uspostavljanje jedinstvenog standarda zastite i sigurnosti, olaksice pri ulaganju, omogucavanje redovnog i pravednog snabdijevanje rudama i nuklearnim gorivom, primjena prava svojine u pogledu specijalnih fisionih materijala, stvaranje zajednickog trzista specijalizovanog  materijala i opreme i razvoja programa za upotrebu atomske energije u mirnodopske svrhe. Sest zemalja zapadne Evrope koje su formirale EZUC, EEZ i EUROATOM imale su svoju Komisiju, Savjet ministara, Parlament i Sud pravde. Kako bi se izbjeglo ova cetiri izvrsna organa, potpisan je sporazum o njihovom spajanju. Sporazum je potpisan u aprilu 1965. godine, u Briselu, a poceo je da se primjenjuje od jula 1967. godine. Formiranje Evropske zajednice bio je vazan korak u buducoj integraciji evropskih zemalja. Dinamican razvoj kojeg su ostvarivale zemlje Evropske zajednice, ubrzo su uvidjele i ostale evropske zemlje, koje su postepeno pocele izrazavati politicku zelju za prikljucenjem ovoj zajednici. Tako su pojedine zemlje pocele pristupati EZ, a Evropa se pocela geografski i ekonomski siriti. Pristupanje zemalja EZ donijeli bi obostranu korist. Evropska zajednica bi imala mogucnost da prosiri svoj politicki i ekonomski uticaj  na odredjeni dio Evrope, a drzava clanica bi uzivala benefite u trgovinskoj razmjeni sa najrazvijenijim evropskim ekonomijama i samim tim bila pod njihovim politickim ingerencijama, sto bi im obezbjedjivalo i odredjenu dozu sigurnosti. Evropsku uniju danas cini dvadeset sedam drzava sa Evropskog kontinenta. Te drzave dijele i njeguju jednake vrijednosti koje ih cine jedinstvenim i prepoznatljivim u Evropi i Svijetu. Najznacajnije vrijednosti koje karakterisu Evropsku uniju su: postovanje ljudskog dostojanstva, demokratije, slobode, jednakosti, vladavine prava, postovanje prava covjeka, kao i lica koja pripadaju nacionalnim manjinama. To su dakle sve one vrijednosti koje trebaju i Crnoj Gori kao drzavi kandidatu za pristupanje Evropskoj uniji, kao i kompletnom Zapadnom Balkanu. Isto kao sto je ekonomija ujedinila dvije zaracane strane Njemacku i Francusku, tako bi trebalo i da ekonomija ujedini i pomiri narode u drzavama Zapadnog Balkana i ojaca njihove medjusobne veze.  Crnoj Gori je definitivno mjesto u Evropskoj uniji, i kao kandidat za clanstvo mora dati svoj maksimum kada je u pitanju ispunjavanje ekonomskih, pravnih i politickih kriterijuma za pristupanje porodici najrazvijenih zemalja Evropske unije. Mi, kao gradjani Crne Gore, moramo dati snazan impuls reformama u nasoj zemlji, jacanju institucija, vladavini prava, borbi protiv korupcije i organizovanog kriminala, razvoju ekonomije i podrzati sve one politcke aktere koje se bore za takve vrijednosti i reforme. U tom duhu, zelim svima cestitati  9. maj, Dan Evrope!