Kosovo – Posljednji talas migracije građana Kosova prema zemljama zapadne Evrope, najteže je pogodio Opštinu Dragaš, odnoso područje Gore. U izvještajima se govori da iz mnogih gradova sa Kosova, u najvećem broju mladi, ali i bračni parovi sa malom djecom, preko Beograda i Mađarske, napuštajući Kosovo zbog, kako tvrde, života koji je na tom području postao veoma težak.
Iz istih razloga trend odlaska sa prostora Gore, najprije u zemljama bivše Jugoslavije, a u posljednje dvije decenije u zemlje zapadne Evrope je u naglom porastu. Na osnovu statistika Opštinske Kancelarije za zajednice i povratak, migracija sa prostora Gore nikad zaustavljenja. Istina bilo je perioda kada je taj broj bio smanjen, u zavisnosti od stavova pojedinih država prema izbeglicama, naročito prema manjinama, kaže Uzair Hazma, Kordinatora za integraciju i prava zajednice u Opštini Dragaš, i nastavlja. Nedavna odluka Francuske i Njemačke da Kosovo proglase nesigurnom zonom za manjinje, dodatno je uticala na povećanju migracije.
Sa druge strane, u Gori imamo neprekidne reverzibilne procese, zato što jedan broj izbjeglica koji iz raznoraznih razloga ne ostvari pravo na azil, odnosno ne obezbjedi pravo na boravak, biva deportovan nazad. Program i kriterijumi za pomoć repatriranim licima su veoma strogi, tako da prema kriterijumima Vlade Kosova, samo oni koji su napustili Kosovo do 28 juna 2010. godine, ako budu vraćeni nazad, imaju pravo na pomoć Vlade Kosova, međutim ta pomoć je jako centralizovana i odluke o tome kome će se pomoći donose se u Prištini. Dok oni koji su napustili Kosova nakon tog perioda, ukokoliko budu vraćeni, nemaju pravo na takvu pomoć.
Često se mi kao služba koja se bavi tim pitanjima nalazimo u veoma neprijatnoj situaciji, kaže, Uzair Hamza, i nastavlja. Dešava da prilikom obilaska povratničke porodice budemo svedoci da porodica nema neophodnih uslova za život, a mi nijesmo u situaciji da im pomognemo, zato što ne ispunjavaju kriterijume. Prema našim statistikama većina vraćenih porodica u poslednje dvije godine ne ispunjava uslove za korišćenje beneficija Vlade Kosova. Iz tih razloga te osobe nakon kratkog perioda ponovo napuštaju Kosovo i odlaze u negdje u treću zemlju, i to je taj revezibilni ili povratni proces, odnosno začaran krug u kojem se svih ovih godina vrti naš narod.
Što se tiče pomoći povratnicima koji se nalaze u zemljama bivše Jugoslavije koji spadaju u kategoriju interno raseljenih lica, za njih situacija je znatno povoljnija, kaže Uzair Hamza i nastavlja, tu smo u boljioj situaciji da pomognemo, naravno uz pomoć Ministarstva za zajednice i povratak.
A i pravni okvir na Kosovu potvrđuje pravo na povratak u skladu sa međunarodnim standardima i navodi sveobuhvatne garancije za zaštitu ljudskih prava i prava zajednica. Ustav izričito prijeviđa da su kosovske institucije dužne da promovišu i olakšaju bezbjedan i dostojanstven povratak izbjeglih i raseljenih lica i pomognu im da vrate svoju imovinu i posjede.
Prema našim statistikama u 2014. godini u Gori je vraćno oko 40 porodica iz zapadne Evrope, kao i jedan broj pojedinaca koji su sami otišli na zapadu. Međutim u posljednih nekoliko mjeseci prema izveštajima sa terena Goru je napustilo više od četrdeset porodica, dok je broj porodica iz Gore koju su krenuli iz Beograda prema zapadu mnogo veći, a prema nekim nezvaničim podacima do kojih je došla Opštinska Kancelarija za zajednice i povratak, iz Beograda odnosno Srbije na zapadu je samo u zadnjih nekoliko mjeseci krernulo oko sedamdeset porodica, a među njima ima i jedan broj mladih, koji sami bez porodica odlaze na zapadu. Ovo druga migracija, koja se događa mahom iz Srbije, i ona ne pogađa neposredno područje Gore, ali pogađa građane Gore, jer su ti ljudi jednom već migrirali u Srbiju i sada napuštaju i to područje u potrazi za boljim životom. Također jedan broj građana Gore koji živi u drugim djelovima bivše Jugoslavije; Makedonija, Bosna i Crna Gora, odlazi u migraciju u zemlje zapadne Evrope, ali u nešto manjem broju.
Prema podatcima iz 2006 godine, 11 hiljada građana Gore živelo je u bivšim jugoslivenskim republikama, a oko 6 hiljda na zapadu, sada je situacija obrnuta. Prema poslednjim istraživanjima Kancelarije, trenutno se na zapadu nalazi više od 10 hiljada ghrađana Gore. Dok je ukupna brojka, populacije građana Gore oko 30 hiljada.
Kada govorimo o razlozima migracije želim napomenuti da za građane Gore postoje i različiti razlozi za migraciju, u zavisnosti od perioda u kom se ona događa.
Činjenica je da je najveći talas migracije zahvatio područje Gore neposredno nakon završetka ratnih sukoba na Kosovu. I tada je prema zadnjem validnom popisu od 1981 godine u Gori živjelo 17 hiljada stanovnika. Prema podatcima sa popisa stanovništva održanog 2011. godine na Kosovu, u Gori živi 14,735 stanovnika. Dok prema izvaštajima opšptinske Kancelarije za zajednice i povratak, trenutno se u Gori nalazi ispod deset hiljada stanovnika, kaže Uzair Hamza i nastavlja.
Posmatrajući migraciju od devedesetih godina prošlog vijeka, do danas možemo vidjeti da postoje tri ključna razloga koja se javljaju u različitim periodima zbog kojih građani Gore napuštaju ovo područje.
Prva kategorija građana koja napušta Goru ranih devedestih godina, su oni koji bežeći od mobilizacije odlaze na zapadu, tada počinju ratovi, raspad Jugoslavije. Druga kategorija građana Gore koja napušta ovo područje su građani koji bili su mobilisani za vreme NATO intervencije na Kosovu. I treća, i poslednja kategorija su ekonomski emigranti, i najveći deo populacije pripada ovoj kategoriji. Većiini od ovih građana je oduzeta kometcijalna imovimna na čitavoj teritoriji Kosova gde su oni zarađivali za svoju egzistenciju, pa je i to pored nezaposlenosti najveći razlog poslednje migracije. Migracijom iz pomenutih razloga zahvaćeno je devetnaest sela u Gori, račiunajući i opštinski centar Dragaš, istako je Uzair Hamza i nastavio.
Ako problem migracije u Gori od devedesetih godina prošlog vijeka do danas analitički posmatramo, videćemo da u posjednje dvije ipo decenije migriraju čitave porodice, migracija je drugačija u odnosu na one pečalbarske koja je dugo godina bila kao tradicija, i gdje su samo muški članovi odlazili u pečalbu, te se nakon izvesnog vrijemena vraćali u Goru.
Negdje sam već i rekao i zapisao u jednoj reportaži, a ponovit ću jer je od tada prošlo skoro deset godina, a situacija po pitanju migracije je nepromijenjenja. Tada sam zapisao da danjašnja pečalba ostavlja duboke posljedice po opstanak Gore. To više i nije pečelba, to je seoba. U pojedinim dijelovima napušenih sela ni djeca se više ne smiju igrati, boje se praznih i napuštenih kuća okovanih lancima i katancima, koje se samo jednom godišnje otvaraju, a neke ostaju i po nekoliko godina zatvorene. Sela sve više liče na mjesta za snimanje horor filmova. Zaista, teško je opisati sav jad i bijedu kroz koju prolazi Gora tokom zimskih mjeseci. U nekoliko sela nema ko da očisti put kako bi stari izašli iz kuća, a mrtvima nema ko grop da iskopa. Ono malo što je ostalo, podijeljeno je i posvađano na tabore i partije“. To je slika današnje Gore.
Kao čovjek koji se 15 godina se bavi pitanjima zajednice, pozivam sve da prevaziđu političke razlike i rade zajedno na dobrobit zajednice. Da otvorimo nova radna mjesta, da stvorimo bolje uslove i da jednom zauvijek zaustavimo migraciju sa ovim prostora, zaključuje Uzair Hamza, Kordinator za integraciju i prava zajednice u Opštini Dragaš.
(Gorapress)
