Kada sam pre 35 godina, kao mlad inženjer, u sjeničkom lokalnom listu „Jedinstvo” pisao feljton „Energetski pontencijali Sjeničko-pešterske visoravni”, a nešto kasnije isečke iz njega objavio u „Politici” i NIN-u, ni na kraj pameti mi nije bilo da će od tada proći toliko vremena, a da se od predloga iz tog feljtona neće ostvariti gotovo ništa.
U feljtonu sam opisao klimatske uslove koji vladaju na Sjeničko-pešterskoj visoravni i naveo da ovde zime traju po šest meseci, da se sama Sjenica prostire na nadmorskoj visini od 1.050 metara, da su registrovane temperature kreću i do minus 39 stepeni (ovih dana registrovana je temperatura od minus 23) i da u gradu zimi postoji ogromno zagađenje vazduha zbog enormne potrošnje uglja za grejanje kuća i rad brojnih kotlarnica.
Glavna tema u feljtonu bila je – kako iskoristiti ogromne rezerve mrkog uglja koje poseduje Ugljeni basen Štavalj. Predložio sam da tadašnja država Jugoslavija odvoji sredstva i sagradi termoelektranu snage 200 MW, za koju bi, prema raspoloživim podacima, bilo dovoljno uglja za rad narednih stotinu godina.
Za izgradnju jednog ovakvog objekta potrebno je uložiti oko 500 miliona dolara, a isti bi mogao da zaposli oko 1.000 radnika, što bi za samu opštinu Sjenica, koja broji oko 36.000 stanovnika, bilo velika finansijska injekcija u narednih stotinu godina. Pored izgradnje same TE, u istom programu bi trebalo obuhvatiti i proširenje kapaciteta samog Rudnika uglja Štavalj i njegovu modernizaciju.
U samoj Sjenici, u Upravi Rudnika i u Ministarstvu energetike Srbije, trenutno postoje razmišljanja da je došlo vreme za izgradnju jednog ovakvog objekta. Međutim, pošto je reč o velikom finansijskom poduhvatu, za šta Srbija trenutno nema para, predlaže se da se ceo posao poveri nekom inostranom investitoru, gde se najčešće pominju Česi, Kinezi i Turci. U samoj Sjenici pojavio se još jedan problem vezan za zagađenje, pa se sadašnji čelnici grada često i suprotstavljaju ideji gradnje TE ili, u krajnjem slučaju, govore da je treba graditi što dalje od Sjenice, pa s tim u vezi predlažu da se ona sagradi u Grbovskoj klisuri, između sela Štavalj i Stup, koja su od Sjenice udaljena oko 15 km. Smatram da ovaj predlog lokacije buduće TE nije dobar. Prvo, sa stanovišta njenog rastojanja od samog grada, jer je reč o velikom rastojanju, zbog kojeg je potrebno uložiti mnogo novca za toplovod. Drugo, gubici toplotne energije od TE do grada biće veliki. Treće, predložena lokacija buduće TE u Grbovića klisuri, sa stanovišta ruže vetrova, vrlo je nepovoljna, pa bi TE ozbiljno ugrozila život sedam srpskih sela – Štavalj, Stup, Raspoganče, Veskoviće, Kokošiće, Kneževac i Brnjicu – koja se nalaze na rastojanju od po jedan do tri kilometra od lokacije TE, a ruža vetrova je takva da bi sav izgoreli otpad padao na prostor ovih sela, koja su žitnica Pešteri. Četvrto, predložena lokacija buduće TE nepovoljna je i sa stanovišta nabavke i akumulaciji vode za rad TE, jer u Grbovskoj klisuri nema nijedne stalne reke. Peto, održavanje buduće TE biće skupo zbog velike udaljenosti od grada i transporta radnika i materijala.
Predlažem da se buduća TE, snage 200 MW, sagradi na reci Vapi, na lokaciji porušene Rakonjske (Beglučke) vodenice, na rastojanju pet kilometara od Sjenice, neposredno iza Vojnog aerodroma Dubinje, ispod sela Višnjice. Ova lokacija zadovoljila bi svih pet navedenih kriterijuma: mnogo je manje rastojanje do grada, što bi bilo ušteda pri gradnji, a kasnije pri eksploataciji; bili bi manji gubici toplotne energije u toplovodu u radnom režimu; povoljna je ruža vetrova, jer vetar duva uzvodno koritom reke Vape ka izvorištu u selu Gradac i blago bi smetao samo tom selu; zahvat vode za potrebe TE mogao bi se napraviti direktno sa Vape, preko vodeničkog jaza, ili akumulacijom u dolini Belanskog potoka. Za predloženu lokaciju TE kod Rakonjske vodenice bitno je navesti i da se glavna nalazišta uglja rudnika nalaze na prostoru Mravin Polja, na tri kilometra severno od reke Vape, na nadmorskoj visini od oko 1.200 metara, a dubina glavnih nalazišta uglja kreće se na oko 400 metara, pa bi se transport uglja od nalazišta do TE (nadmorska visina 1.000 m) mogao odvijati i podzemno.
Dipl. inž. el.
