Pljevlja najzagađeniji grad u Evropi

Pljevlja – Prema procjeni Evropske agencije za životnu sredinu, u 2011. godini u Crnoj Gori je 513 osoba umrlo prijevremeno zbog izloženosti suspendovanim česticama i ozonu. Iz Elektroprivrede Crne Gore naglašavaju da TE Pljevlja ne može imati presudan uticaj na kvalitet vazduha u gradu, već da su problem ložišta.

U izvještaju vodeće evropske organizacije koja se bavi pitanjem uticaja životne sredine na zdravlje Alijanse za zdravlje i životnu sredinu, navodi se da je u Srbiji i Crnoj Gori na godišnjem nivou 10.777 smrtnih slučajeva izazvanih izloženošću PM2.5 česticama

Pored toga u izvještaju se navodi da je tokom 2012. godine u opštini Pljevlja zabilježeno 217 prekoračenja graničnih vrijednosti za suspendovane čestice PM10, a srednja koncentracija u toj godini bila je izrazito visoka, čak 90 rg/mZ, prenose štampani mediji.

Ovaj podatak stavlja Pljevlja na ljestvicu najzagađenijih mjesta u Evropi. Na kvalitet vazduha najviše su uticale emisije koje su rezultat sagorijevanja uglja u termoelektrani i u domaćinstvima.

U Briselu su juče objavljena tri brifinga za Srbiju, Crnu Goru i Bugarsku, kao skraćeni pregled poslednjih analiza kvaliteta vazduha. Zagađenje vazduha suspendovanim česticama sastoji se od veoma malih čestica u tečnom ili čvrstom agregatnom stanju. Među njima su posebno značajne one koje mogu dospjeti do najdubljih djelova pluća, a svrstavaju se u tri kategorije PM10, PM2,5 i PM0,1. Ove čestice nastaju u procesu sagorijevanja kao što su čađ od dizel goriva ili leteći pepeo iz termoelektrana, od gradskog smoga, izduvnih gasova motornih vozila, industrijskih objekata gdje se odvijaju procesi na visokim temperaturama.

U izvještaju Alijanse navodi se da je kvalitet vazduha u mnogim gradovima Crne Gore velika briga, te da mjerenja pokazuju da građani udišu vazduh koji se smatra štetnim po zdravlje.

Koncentracija PM10 u 2012. bila je 52 rg/mZ , što je znatno više od limita koje je Evropska unija postavila u cilju zaštite zdravlja. Tokom 2013. godine, 65 odsto stanovništva u urbanim i urbanoindustrijskim mjestima bilo je potencijalno izloženo koncentracijama zagađivača iznad referentnog nivoa, piše u izvještaju.

Oni navode da izlaganje zagađenom vazduhu može imati uticaj na povećanu reaktivnost disajnih puteva, nadražaj, upalu pluća, povećanu respiratornu smrtnost, smanjenu funkciju pluća, pogoršanje astme, pogoršanje hronične opstruktivne bolesti pluća i povećan rizik od raka pluća.

„Mnogi teški metali izuzetno su neurotoksični za ljudsko tijelo, posebno za djecu. Izlaganje olovu u djetinjstvu može da rezultira sniženim kognitivnim funkcijama, uključujući i procjenu vremena reagovanja, skeniranje i izvršno funkcionisanje kod odraslih, odnosno, kognitivnu fleksibilnost i apstraktno rezonovanje“, navodi se u izvještaju.

Kako se dodaje, proizvodnja energije iz uglja doprinosi i onako niskom kvalitetu vazduha u Crnoj Gori, izazvanog uglavnom od transportnog sektora, industrijskih procesa, stambenog grijanja i poljoprivrede.

EPCG: TE ne može imati presudan uticaj na kvalitet vazduha u gradu, problem su ložišta

Sa raznih adresa ukazuju na alarmantno stanje u ovom crnogorskom gradu, ističući da je koncentracija PM 10 čestica 11 puta veća od dozvoljene (550 miligrama po kubnom metru). Ipak, mjerač TE Pljevlja, koji se nalazi dva kilometra od grada, kako je rečeno iz Elektroprivrede, pokazivao je 20 miligrama. To je pokazatelj, ocijenili su iz EPCG, da TE Pljevlja nije uzročnik zagađenja vazduha već ložišta. To, kako su kazali, potvrđuju i podaci objavljeni na sajtu Agencije za zaštitu životne sredine da je od 24. novembra do 7. decembra, kada je TE Pljevlja bila van pogona, koncentracija PM 10 čestica konstantno bila iznad propisanih vrijednosti.

U Elektroprivredi, kako su kazali Pobjedi, naglašavaju da TE ne može imati presudan uticaj na kvalitet vazduha u gradu, već da su ložišta ključni problem. U Pljevljima ima 40 kotlarnica i 6.000 dimnjaka.

Termoelektrana Pljevlja je 24. novembra ušla u planski zastoj kako bi se izvršile neophodne pripreme za zimske uslove rada i bila je van mreže do 7. decembra.

“U ovom periodu, prema podacima iz mjerne stanice Pljevlja, koji su dostupni na sajtu Agencije za zaštitu životne sredine, koncentracija PM 10 čestica je gotovo konstantno bila iznad propisanih vrijednosti. Maksimalna koncentracija PM 10 čestica za navedeni interval, tokom kojeg TE Pljevlja nije bila u pogonu, izmjerena je 28. novembra u 21 sat i iznosila je 685,3 miligrama po kubnom metru. Taj podatak koriste NVO i političke partije tražeći zatvaranje TE Pljevlja, iako ona tada nije radila”, kažu u Elektroprivredi.

Oni su kategorični da je to potvrda da problem zagađenja grada PM 10 česticama izazivaju gradska ložišta. To se, kako kažu, može vidjeti i kroz podatak da u ljetnjem periodu skoro da i nema prekoračenja graničnih vrijednosti.

“Sa druge strane u zimskom periodu prekoračenja su evidentna, dok u oba perioda istom snagom radi TE Pljevlja” kažu u EPCG, podsjećajući da je, na primjer u Užicu, u susjednoj Srbiji, 2. decembra očitano 221 miligrama po kubiku, u Pljevljima je tada bilo nekoliko puta manje.

Razlika je, podsjećaju, u tome što Užice nema termoelektranu.

Iz EPCG podsjećaju da je finalnom rekonstrukcijom elektrofiltera u TE smanjena koncentracija čestica u dimnim gasovima na svega 20 do 25 miligrama po kubnom metru, što je znatno ispod EU standarda koji propisuju graničnu vrijednost od 50 miligrama po kubiku.

“Sve to potvrđuju analize podataka mjerne stanice Termoelekrane Pljevlja, koja je instalirana radi praćenja kvaliteta vazduha (PM 10; SO2; NOx; CO) u okolini postrojenja, ali i podaci mjerenja koje vrše relevantne državne institucije. Lokacija TE ,,Pljevlja“, koja je od centra grada udaljena 2,5 kilometra, kao i visina dimnjaka (250 metara), takođe upućuju na zaključak da TE ne može imati presudan uticaj na kvalitet vazduha u gradu”, objašnjavaju iz EPCG.

Ugradnja elektrofiltera u TE je bio prvi veliki projekat zaštite životne sredine u EPCG, po zahtjevima EU. Rekonstrukcijom i zamjenom elektrofilterskog postrojenja 2009. godine, u vrijednosti od 10 miliona eura, stanje životne sredine u Pljevljima sa stanovišta količine praškastih materija emitovanih na dimnjaku Termoelektrane u vazduh je poboljšano i dovedeno na standard EU. Naime, ovim projektom emisija čvrstih čestica iz dimnih gasova pri radu TE se smanjila deset puta u odnosu na ranije godine i iznosi 25 miligrama po kubnom metru.

To potvrđuju i istraživanja Agencije za zaštitu životne sredine, koje konstatuju smanjenje negativnog dejstva TE na vazdušni basen kažu u EPCG.

Projektom bloka II predviđena je, podsjećaju, i obavezna toplifikacija Pljevalja, zbog čega će se znatno smanjiti zagađivanja vazduha iz preko pet hiljada i 40 kolektivnih ložišta koja su, kako i navedena istraživanja ukazuju, najveći zagađivač centralnog dijela grada.

(CDM)