Jugoslavenska kriza dovela je do potrebe za pronalaženjem dubljih motiva za raspad države. Osim političke retorike trebalo je pronaći i neku naučnu argumentaciju koja bi sve to potkrijepila i u tu svrhu je iskorištena historija, kao oblast najpogodnija za tu vrstu manipulacije. Sve to je dovelo do ideološke intervencije u jednu naučnu oblast kao što je historija, koja je iskorištena i kao neka vrsta opravdanja za oružane sukobe.
Nakon završetka rata u bivšoj Jugoslaviji očekivao se prestanak takve političke zloupotrebe historije. Očekivali smo neke radikalnije poteze u obezbjeđivanju autonomije te naučne discipline, kaže za DW historičar Branka Prpa, ali se to na žalost nije desilo. Umjesto toga, historija je ušla u jedno polje parapsihologije ili postala parahistorijska nauka, smatra Prpa. Rezultat toga je da se historija danas posmatra kao sukob mišljenja
Historija nije sukob mišljenja
„Došli smo u situaciju da možete da kažete šta god hoćete i da to ne morate ničim da potkrijepite pravdajući se time da je to vaše mišljenje. Tako da vi danas u Srbiji imate recimo pokušaje rehabilitacije od Nedića pa nadalje, a mi imamo pouzdane historijske dokaze da su bili kolaboracionisti, dakle to nije pitanje mišljenja nego činjenica. Vi, dakle, dolazite u situaciju da kao profesionalac s njima raspravljate na tu temu. Znači, raspravlja se o nečemu što sa pozicije jedne nauke i znanja prosto ne može da bude debatno polje“.
Historičari iz regiona su se bavili i komparativnim analizama udžbenika. Srpski udžbenci historije su u tim analizama ocjenjeni kao žrtve ideološke konfuzije, u kojima postoji potreba da se prošlost uskladi sa trenutnim političkim potrebama. Ti udžbenici stoga obiluju stereotipima po kojima je srpski narod jedini historijski ispravan, vodi samo odbrambene ratove, ne ugrožava narode oko njega i uglavnom je žrtva naroda u okruženju.
Politički monopol na historiju
Branka Prpa, koja je također bila učesnik tih susreta historičara, ističe da se situacija u Hrvatskoj, na primjer, popravila, jer je tamo ukinut monopol na izdavanje udžbenika:
„Kod nas je Zavod za izdavanje udžbenika i dalje monopolska institucija, tako da njegovo rukovodstvo zavisi od partije koja je na vlasti. U zavisnosti od ideološke i političke orijentacije vlasti, tako je i zavod plasirao udžbenike iz historije na tržištu. Odnosno, angažovao one ljude koji su nudili onu historijsku sliku Srbije koja je odgovarala tadašnjoj političkoj nomenklaturi na vlasti. I to je ukratko to, jer su svi ti udžbenici i dalje zvanični udžbenici, oni su proizvedeni u posljednjih nekoliko godina, i vi ne možete pisati nove udžbenike svakih godinu dana. A onda je došlo do temeljnih pokušaja revizije historije, što se na žalost pretvorilo u državnu politiku u koju se uključilo i sudstvo“.
Sudska revizija historije
Ako bismo pokušali da ustanovimo gdje smo danas u odnosu historije i nacionalizma ili historije i politike, mora se reći da je polje historije po prvi put ušlo u polje sudske arbitraže, skreće pažnju Prpa. Postavlja se sada pitanje šta da čine historičari ako žele da napišu ili izjave nešto o historijskim ličnostima, koje su rehabilitovane sudskim putem:
„I sada se vi pitate, dobro, ja ću sada sjesti kao historičar i napisati zašto mislim da je Dragiša Cvetković, kao predsjednik vlade Kraljevine Jugoslavije, uradio niz pogrešnih poteza i morao s pravom da demisionira uslijed masovne pobune građana i demonstracija 27. marta 1941. godine. Sada se postavlja pitanje, pošto je on sudski rehabilitovan, da li to znači da nekakav tužilac ima pravo da mene kao historičara tuži, jer ja tvrdim da Dragiša Cvetković jeste čovjek tih, tih i tih karakteristika? Ili, šta će se desiti ako tvrdim da su neki drugi, koji su sada rehabilitovani, zaista počinili ratne zločine, i da ta ocjena apsolutno odgovara onome što su činili?“
Upravo zbog svega toga nije samo pitanje udžbenika kada se reflektuje jedna iskrivljena slika nas samih kroz vrijeme, zaključuje Prpa. Pažnja se mora obratiti i na cjelokupan politički kontekst, u kome se historijom bave sudovi. U tom kontekstu se po njenim riječima državna politika može posmatrati i kao ključni revizor historije.
Autor: Ivica Petrović
Izvor: DW-World.de
Nakon krvavog raspada bivse Jugoslavije, istoricar Branka Prpa je ocekivala ovo:
” Očekivali smo neke radikalnije poteze u obezbjeđivanju autonomije te naučne discipline, kaže za DW historičar Branka Prpa ”
Kao da ptice na grani ne znaju da istoriju pisu pobednici i vlastodrsci…
” Kod nas je Zavod za izdavanje udžbenika i dalje monopolska institucija, tako da njegovo rukovodstvo zavisi od partije koja je na vlasti. U zavisnosti od ideološke i političke orijentacije vlasti, tako je i zavod plasirao udžbenike iz historije na tržištu. ”
Sta je sa usvajanjem adekvatnih zakona po pitanju nezavisnosti i monitoringa Zavoda za izdavanje udzbenika? U to vreme je bila i demokratska vlada Zorana Djindjica… Istog pokojnog Zorana koji je pomogao otvaranje Internacionalnog Univerziteta u Novom Pazaru.
Da li je neko uputio iz Sandzaka (logicno i ocekivano sa pomenutog Univerziteta) demars Vladi povodom ovih pitanja?
Nije.
Nije nikad, zapravo, nijednoj Vladi.
E sad malo smeha.
Branka Prpa kaze: ” ja ću sada sjesti kao historičar i napisati zašto mislim da je Dragiša Cvetković, kao predsjednik vlade Kraljevine Jugoslavije, uradio niz pogrešnih poteza i morao s pravom da demisionira uslijed masovne pobune građana i demonstracija 27. marta 1941. godine.”
A istina je ovo: Moćna britanska agentura se pokrenula, zaigrala je na svaku kartu na kojoj je mogla zaigrati: na antagonizme izmedju Srba i Hrvata, na sprorazum Cvetkovic-Macek koji je toboze protiv Srba, na SPC čije su pozicije ugrožene Konkordatom, na „urodjeni“ srpski inat, na Lazara i Kosovo, na kosovsku zrtvu, na osecanje: bolje rat nego pakt, bolje grob nego rob, na cast vojske, na nepokorne potomke Crnog Đorđa, na antigermansko osecanje…
27. marta 1941. vojska je izvrsila udar, oborila kneza Pavla i Cvetkovića, maloletni Petar II proglasen je kraljem. Predsednik nove vlade postao je general Simovic.
Na odlasku iz zemlje, Pavla je dosao da isprati sa darovima i da mu izrazi „iskreno“ zaljenje, niko drugi nego britanski ambasador. A u britanskoj ambasadi se tocio sampanjac i nazdravljalo: puc je uspeo!
Cercil je uz pomoc komunista uvukao Jugoslaviju u rat!Puc je uradila britanska MI6 uz dil sa komunistima i srpskim nacionalistima.
A Branka Prpa kaze ” uslijed masovne pobune građana i demonstracija 27. marta 1941. godine” ..hehehehe. Ko je vodio pobunu?
Knez Pavle i Cvetkovic su postigli sporazum sa Trecim Rajhom da bude Jugoslavija vojno neutralna i Hitler je samo hteo da preveze trupe u Grcku, plaseci se invazije saveznika. Dokaz je desant na Krit, nakon cega Cercil odustaje.
Zasto je u Danskoj koja je lepo napravila sporazum o neutralnosti tokom II sv rata poginulo samo 30 ljudi?
A u Jugoslaviji oko milion ljudi…?Da li je moralo? Da li bi danas bilo vise Bosnjaka, Hrvata i Srba? Da li bi mozda istorija bila drugacija i ne bi bilo krvoprolica 90-tih nakon pada socijalizma i odlaska Titovih komunista?