Sinan Madeni, poznatija kao Ejup-begova džamija, pripadala je grupi starih pazarskih džamija koje se spominju još u popisu iz 1604. godine. Bila je jedna od najljepših bogomolja starog Novog Pazara i važan orijentir u urbanom tkivu grada.
Džamija se nalazila na prostoru gdje je danas Dom kulture, u samom srcu grada. Svojim dimenzijama – 8,11 x 12 x 23 metra – i arhitektonskim rješenjem bila je uporediva s Lejlek džamijom. Vremenom je postala simbol duhovnog i kulturnog identiteta Novopazaraca, ali i svjedočanstvo bogate osmanske baštine ovog kraja.
Dana 18. januara 1960. godine, Vakufskom odboru u Novom Pazaru dostavljen je akt (05, broj 1140) od strane tadašnjeg Narodnog odbora, opština Novi Pazar – odjeljenje za društvene službe, u kojem se zahtijevalo da džamija bude srušena. Kao razlog navedena je izgradnja Doma kulture, koji je trebalo da zauzme prostor na kojem se džamija nalazila.
Na osnovu historijskih planova i katastarskih prikaza, kasnije analize su pokazale da se rušenje moglo izbjeći – džamija je mogla ostati na svom mjestu ili biti pomjerena za svega nekoliko metara, bez ometanja planiranog prolaza i trotoara.
Na starim fotografijama Ejup-begove džamije, zabilježen je i proces njenog rušenja. Posebno se uočava da su dva nadograđena lokala prema ulici narušila originalni izgled i formu džamije, što svjedoči o lošem odnosu tadašnjih vlasti prema kulturno-vjerskim spomenicima.
Na osnovu prikupljenih fotografija i planova, istraživači i historičari su uspjeli da izrade model džamije i smjeste je u odnos na okolne objekte. U tom modelu džamija je pomjerena za tri metra, čime je dokazano da njeno rušenje nije bilo nužno.
Ejup-begova džamija je, poput mnogih drugih porušenih džamija u Novom Pazaru tokom 20. vijeka, stradala u periodu komunističke vlasti, koja je kulturno-historijsko naslijeđe često posmatrala kao smetnju sopstvenim urbanističkim projektima.
Ostaci temelja Ejup-begove džamije pronađeni su prilikom kasnijih građevinskih radova, ali do danas nije pokrenuta ozbiljna inicijativa za njenu potpunu obnovu. Ipak, u javnosti je sve prisutnije interesovanje i apel da se ovaj značajni kulturno-historijski spomenik rekonstruira, kako bi se vratio dio identiteta starog Novog Pazara.
Stranka pravde i pomirenja u više navrata isticala je da je obnova Ejup-begove džamije jedan od njenih prioriteta. Ne samo da insistira na njenoj obnovi, već aktivno djeluje kroz predlaganje projekata, traženje finansijskih sredstava i vršenje pritiska na lokalne i regionalne vlasti da ispune svoje obaveze, uključujući apliciranje za državne programe podrške.
Predsjednik odborničke grupe SPP-a u Skupštini grada Novog Pazara, Sead Redžović, maja 2023. posebno je pozvao gradske predstavnike da u Ministarstvu za ravnomjerni regionalni razvoj podnesu zahtjev za projekat obnove Ejup-begove džamije.
Pored toga, SPP se zalaže i za povraćaj vakufskih parcela Islamskoj zajednici te za rješavanje imovinsko-pravnih pitanja vezanih za vakufe, što je neraskidivo povezano s obnovom džamija poput Ejup-begove.
Ejup-begova džamija nije bila samo arhitektonsko zdanje – ona je bila svjedočanstvo višestoljetne islamske tradicije u Novom Pazaru i simbol vremena kada je grad bio centar bogatog kulturnog života. Njeno rušenje ostavlja trajnu prazninu u pamćenju grada, ali i obavezu da se razmišlja o očuvanju i obnovi onoga što je ostalo od sličnih spomenika.
Izvor: Sandžačke.rs
