Novi Pazar – Prof. dr Marija Knežević, profesor engleskog jezika i književnosti na Filozofskom fakultetu u Nikšiću, održala je predavanje, 21.12.2012. godine iz predmeta Interkulturalno razumevanje, ljudska prava i pomirenje, na temu: “Problem identiteta u globalizovanom svetu na primeru starosedelaca Severne Amerike”.
Predavanje je imalo za cilj da se studenti upoznaju sa identitetskim problemom postmodernog globalizovanog sveta na primeru iskustvene stvarnosti starosedelaca Severne Amerike, koji su poput mnogih malih društava, kao što je i naše, potčinjeni dominantnoj kulturi Zapada i neprepoznati osim kao egzotični stranci, na sopstvenoj zemlji.
U uvodnom delu studetni su dobili nekolika zadatka u kojima su se fokusirali na prepoznavanje tipičnih stereotipa savremenog društva. Konkretno studenti su imali za zadatak da opišu kako zamišljaju tipičnog Amerikanca srednje klase i tipičnog “Indijanca”. Ova vežba pokazala je da svi studenti, manje više imaju određene stereotipe u vezi “indijanaca”. Shodno tome, profesorica Knežević je istakla da su ti stereotipi zapravo: “Političke konstrukcije koje ih fiksiraju u nekom nepostojećem romantičnom i izmišljenom svetu, te da ovi stereotipi opstaju zahvaljujući činjenici da najveći procenat nedomorodačkog stanovništva uzima konstrukcije kao stvarne istorijske istine. Isto se dešava u regionu u kojem mi živimo. Iz tog razloga ovo predavanje će nam pomoći da shvatimo sopstvenu istorijsku, kulturnu i političku savremenost”.
Identiteski problem starosedelaca Severne Amerike, profesorica Knežević je prikazala studentima kroz primere iz književnosti. S tim u vezi profesorica je istakla: „Da iako književnost američkih starosedelaca nije mnogo mlađa od književnosti dominantne kulture, još uvijek u XXI vijeku ona traga za sopstvenim glasom. Najčešće se taj glas prepoznaje u borbi za kulturni i politički identitet, a protiv stereotipa i konstrukcija koje čine autentičnost istinskim problemom američkog starosedioca. Potom, savremeno indijansko pismo mora da odgovori na nekolika pitanja koja se tiču njegove definicije, ciljeva i forme. Rešavajući ove probleme, savremena starosedelačka teorija mora odgovoriti i na pitanje da li je starosedelačka književnost ostvarila postkolonijalni status, budući da prisvajanje stranog (engleskog) jezika znači i prisvajanje tuđih misaonih šablona. Istovremeno, heteroglosija, koja je preduslov svakog izraza, mnogim piscima daje mogućnost briljantne ironične igre tokom koje se tekst javlja kao očigledan prevod jednog kulturnog izraza u drugi, odnosno tuđi (engleski) jezik se prikazuje kao značajno razobličen plemenskim glasom, kojim se stvarnost plemenskog bića uvek rekonstruiše, pokazujući plemensku kulturu kao kulturu u stalnom nastajanju“.
Nakon rekonstrukcije problema savremene starosedelačke stvarnosti i kulturnog identiteta, studenti su dobili zadatak da definišu osnovne stereotipe našeg savremenog društva sa kojima se svakodnevno nosimo: od mitskih istorijskih priča ratničkog društva, preko savremenih istorijskih, političkih i kulturnih događaja koji su medijima poslužili često kao senzacionalilstičko sredstvo, preko blažih globalizijućih metoda koje potiskuju u drugi red, i često u zaborav autentičnost pojedinačnih kultura u regionu.
Svoje predavanje profesorica je zaključila konstataciom: „Da pokušaj dekonstrukcije političke istorije dominantne kutlure poziva nas da budemo i aktivni učesnici u značenju koje se upravo gradi, u kreiranju i rekreiranju identiteta – ne samo američkog starosedeoca koji se oslobađa naslaga „Evro teorije“, već i sopstvenog identiteta pod svetlom starosedilačke vizije, da razvijemo čitanje koje vodeći teoretičar starosedelačkih studija Kreg S. Vomak naziva „kritikom s razlikom“ koja podrazumijeva čitalačka ograničenja“.
(UNINP)
