BiH – Dejtonski mirovni sporazum, potpisan 21. novembra 1995., zaustavio je četverogodišnji rat u Bosni i Hercegovini.
Danas se navršava 19 godina od kako je u vojnoj zračnoj bazi Wright Patterson kod Daytona, u americkoj državi Ohio, parafiran Opšti okvirni sporazum za mir u Bosni i Hercegovini, poznatiji kao Dejtonski mirovni sporazum.
Pravni akt sporazumnog karaktera donešen je da bi se zvanično prekinuo rat u Bosni i Hercegovini (1992 – 1995) i naročito se bavio budućim upravnim i ustavnim uređenjem BiH.
Konferencija je trajala od 1. do 21. novembara 1995, kada su sporazum potpisali tadašnji predsjednici RBiH Alija Izetbegović, Srbije Slobodan Milošević i Hrvatske Franjo Tuđman poslije trosedmičnih pregovora.
Dva entiteta
Sporazum je parafiran u prisustvu tadašnjeg državnog sekretara SAD Warrena Cristophera, pored njega glavni američki posrednici su bili Richard Holbrooke i general Wesley Clark.
Zvanično je potpisan u Jelisejskoj palati u Parizu 14. decemba 1995, čime je BiH podijeljena na dva entiterta – Republiku Srpsku i Federaciji BiH.
Potpisnici su se obavezali da međusobne odnose regulišu prema Povelji UN, Završnom aktu iz Helsinkija i drugim dokumentima OSCE-a, kao i na međusobno poštovanje suvereniteta i rješavanje nesporazuma isključivo na miroljubiv načun.
Jugoslovenski parlament je 13. novembra 2002. ratifikovao Dejtonski sporazum.
Nijedan od trojica potpisnika sporazuma više nije među živima, kao ni nekadašnji međunarodni izaslanik za Balkan i jedan od kratora Dejtonskog sporazuma Richard Holbrooke.
U Republici Srpskoj Dan uspostavljanja Opšteg okvirnog sporazuma za mir u Bosni i Hercegovin je praznik i neradni dan, a njegovo obilježavanje regulisano je entitetskim Zakonom o praznicima.
Dejtonskim mirovnim sporazumom zaustavljen je rat u Bosni i Hercegovini koji je počeo 1992. godine.
Kritike sporazuma
Mnogi danas kritikuju Dejtonski mirovni sporazum, govore da je prevaziđen i pozivaju na njegovu reviziju.
Bivši hrvatski predsjednik Stipe Mesić 2013. godine je komentarisao kako je Dajtonski sporazum stvorio ‘invalidnu državu’.
„Dejtonski sporazum je zaustavio rat i to je njegova pozitivna strana. Međutim, nije uspostavio državne mehanizme na centralnoj razini da ta država može funkcionirati, odnosno da bude funkcionalna država. Zato mislim da je stvorio invalidnu državu, pa se pojedini entiteti mogu sigurno vladati kao država u državi, što sigurno nije bila namjera autora sporazuma“, smatra Mesić, uz napomenu kako je „drugo pitanje kako iz toga izaći”, rekao je on.
Tilman Zuelch, osnivač i predsjednik Društva za ugrožene narode rekao je kako Dayton priihvata podjele i etničko čišćenje.
“Ponašanje Njemačke prilikom potpisivanja tog dokumenta za mene je jedno od najvećih životnih razočarenja. Bilo je to perverzno, zbog iskustva 15 miliona Nijemaca koji su protjerani i nikada se nisu mogli vratiti. Upravo Dejtonski sporazum prihvata podjelu i etničko čišćenje ljudi, što se nije smjelo priznati”, rekao je on.
Mate Granić, koji je u doba dejtonskog sporazuma bio ministar vanjskih poslova Hrvatske, smatra da je taj sporazum bio dobra podloga za nadogradnju.
“U Daytonu, svi se slažu s time, zaustavljen je rat i uspostavljen mir. Ali, ono što smatram je da je Dayton bio dobra podloga za nadograđivanje i da je to trebao biti proces u kojem će se intenzivno raditi da se stvori Bosna i Hercegovina, država u kojoj će se sva tri naroda osjećati sigurnim i konstitutivnim. Sa druge strane, Bosna i Hercegovina treba biti funkcionirajuća država”, rekao je on.
Zaustavljen rat
U tom sukobu, koji je trajao četiri godine, stradalo je oko 100.000 ljudi, a preko dva miliona stanovnika je raseljeno.
Rezolucijom 827 Vijeća sigurnosti UN-a, 1993. godine je formiran Međunarodni krivični sud u Hagu, oformljen da bi procesirao ratne zločine počinjene za vrijeme ratova na prostoru bivše Jugoslavije.
Za vrijeme rata u BiH, glavni grad te zemlje bio je pod opsadom tri godine i deset mjeseci, čime je postao grad pod najdužom opsadom u modernoj historiji ratovanja.
U opsadi Sarajeva stradalo je preko 14.000 ljudi.
Rat u BiH zaustavljen je nakon genocida u Srebrenici, u kojem je vojska Republike Srpske, pod komandom Ratka Mladića, ubila više od 8.000 Bošnjaka, većinom muškaraca i djece.
(Agencije)
potpisi alija pa makar bila i avlija ! taj se nije rodio sto je bosnjacima ugodio..dejtonski NESPORAZUM ce nestati onako kako je i nastao….silom…poslije presude mladicu i karadzicu nista nece biti isto….karadziceva republika nastala na genocidu,etnocidu,kulturocide,ekocidu,urbicidu ce inshAllah biti demontirana.
Pa da ,dadose im Kafiri za nagradu sto pobise 8000 Bosnjaka jos i Republiku Srpsku .Mislim da je A.Izetbegovic povukao nekoliko pogresnih poteza za vrijeme rata,ali da nije mogao nista da uradi sto se tice Daytonskog sporazuma.Biti sam medju onolikim Kafirima nije bilo lako.Lako je sada pricati,ali njemu sigurno nije bilo lako.Sto se tice Haskog tribunala vidjeli smo skoro kakva je to Ustanova!Milena Plavsic je na slobodi,Seselj je na slobodi,Karadzicev slucaj takodje obecava da ce zavrsiti kao i Seseljev,Mladic ce vjerovatno umrijeti,Milosevic mozda sada negdje uziva(ko zna da li je mrtav?) itd.Da su to trebali da se kaznjavaju Muslimani brze-bolje bi oni oformili sud sa smrtnom kaznom!Sadama Huseina objesise na Kurbanski Bajram,Gadafija i Bin Ladena ubise kao pse.I njima se je trebala pruziti prilika da se brane na sudu.Muslimanima cijelog svijeta je zadnjih 20god.nanijeta tolika nepravda da se to vise nikad ne moze sanirati.Ali,Allah dz.s. sve vidi i zna,pa se mi uzdamo u njegovu pravdu i njemu se molimo da svakog kazni i nagradi po zasluzi 1!Amin!
Зашто Милена Плавшић не би била на слободи? Која је њена кривица? Није ваљда то што је пјевала “Пожели нам мајко срећу” и “Бања Луко и та твоја села”…
Zar se toga jos iko seca? :O
Dejtonski sporazum je mrtvo slovo na papiru.
ovaj dan treba sto prije zaboraviti, volio sam Aliju ali je pogresio kada je potpisao ovaj ugovor
Nije Alija bio u poziciji biranja…
Dejton nije nikome donio dobro.
trebo je glavu izgubit al to nikad podpisat
Nije se radilo o njegovoj glavi vec glavi svih bosnjaka…
Ako nista danas su bosnjaci u boljoj poziciji no prije tog nesretnog rata.