Rhm. Husein Zatrić – Na Hadžetu su ljudi izgubili glavu na pravdi Boga

Piše: dr. Harun Crnovršanin

Jedan od najboljih poznavalaca ratne historije Novopazarskog kraja bio je rahmetli Husein-Ceno Zatrić (1922-2001). Ovaj rođeni Pazarac je bio po zanimanju krojač prije rata, da bi nakon rata obavljao posao službenika sve do svoje penzije. Sa pojavom bošnjačkog nacionalnog pokreta početkom 90-ih prošlog vijeka, Husein se odmah uključuje u rad novostvorene Stranke demokratske akcije i postaje prvi predsjednik Gradskog odbora SDA za Novi Pazar. Bio je prisutan u sali Doma kulture kada je 11. maja 1991. godine Muslimansko nacionalno vijeće Sandžaka (MNVS) posmrtno rehabilitovalo Aćifa efendiju i sve branitelje Novog Pazara iz Drugog svjetskog rata. Husein Zatrić je bio najbolji poznavalac lika i djela Aćifa efendije pa je za ovu svećanu priliku napisao i njegovu biografiju koja je prvi put pročitana pred prepunom salom Doma kulture. Zahvaljujući njemu sandžačka javnost je dobila  na uvid i nekoliko dragocjenih slika Aćifa efendije.

Sva Huseinova djeca su visokoobrazovana i danas su veoma ugledne ličnosti u gradu i šire, a njegova ćerka Fahira-Canka, pedijatar i dermatolog po struci, supruga je akademika Ejupa Ganića. Huseinova dva mlađa brata: Alija i Jusuf  su ljekari. Rahmetli Alija Zatrić (1929-2009) je bio jedan od najpoznatijih hirurga u bivšoj Jugoslaviji. Tada je Pazar bio mala sredina pa je dr. Alija, poznat i kao Alica, svoje usavršavanje nastavio u inostranstvu. Specijalizirao je hirurgiju u Americi, nakon čega ga je životni put odveo u Prištinu gdje je radio kao profesor na Medicinskom fakultetu sve do penzije. Dao je veliki doprinos razvoju zdravstva na Kosovu. Obzirom da familija Zatrić ima albansko porijeklo sa Kosova, prof. dr. Alica Zatrić je tokom Miloševićeve strahovlade, svim srcem stao u odbranu albanskog naroda, predvodeći ga i u demonstracijama. Danas cijelo Kosovo zna za ime profesora Ali Zatrićija.  Kada je 2009. godine preselio na Ahiret, familiji Zatrić je stigao telegram saučešća od tadašnjeg premijera Kosova Hašima Tačija.

Da se vratimo na našeg sagovornika, takođe rahmetliju, Huseina- Cena Zatrića i ono šta je meni ispričao vezano za streljanja na Hadžetu. U ljeto 1996. godine sreo sam Cena Zatrića u Turskoj, u jednom gradiću na obali Crnog mora. Bio je okružen mnogobrojnom familijom. U veoma prijatnoj atmosferi Ceno se vraćao u svoju burnu mladost provedenu u Kraljevini Jugoslaviji i tokom Drugog svjetskog rata. On je na svako moje pitanje imao iscrpan odgovor. Jednom riječju bio je živa enciklopedija. Kao momak sa pazarske kaldrme bio je svjedok mnogih historijskih događaja između ostalih i streljanja na Hadžetu. Evo šta je o tim, za Novi Pazar najtežim danima, ispričao rahmetli Ceno Zatrić.

Masovna strijeljanja Bošnjaka na Hadžetu u Novom Pazaru

„Krajem novembra 1944.. godine partizanski pokret na čelu sa Titom osvaja veći dio teritorije bivše Jugoslavije. Nakon 1290 dana od početka rata partizani ulaze u Novi Pazar. Bilo je to 28. novembra 1944. godine. Pripadnici Muslimanske milicije se povlače jedinim slobodnim putem- ka Sjenici. Njihove vođe donose odluku da se razdvoje tako da jedni odlaze u pravcu Bosne a drugi u pravcu Kosova, Albanije i Grčke. Putem koji je vodio ka Kosovu povukli su se Biko i Deko Drešević i Hasan-aga Zvizdić. Sa braćom Drešević pošli su i Aćif efendija i Ahmet Daca. Međutim, u Đakovici Aćif efendija, ne osjećajući se krivim, donosi odluku da se vrati u Pazar i da dijeli sudbinu svog naroda. Tamo se predao partizanima odakle ga sprovode u Pazar. Naivno je vjerovao da će mu partizani obezbjediti fer suđenje i da će na sudu dokazati svoju nevinost, jer tokom čitavog rata on nije okrvavio svoje ruke. Naprotiv, njegova je zasluga što je bilo spašeno više od 420 lokalnih Srba.

Međutim, partizanska osveta bila je krvava. Krajem 1943. godine veliki broj četnika prešao je u poartizane, pa su sada, sa alibijem partizanskih uniformi, mogli da se svete pazarskim braniteljima za poraz koji su doživjeli u jesen 1941.godine. Partizani su strijeljali skoro sve najuglednije Pazarce toga vremena i mnoge druge Muslimane iz drugih sandžačkih gradova. Egzekuciju su vršili na Hadžetu, u Novom Pazaru.

Tada je predsjednik Prijekog suda u Pazaru bio neki Crnogorac Đorđe Peruničić koji je nagrdio naš narod. Prijeki sud se nalazio na spratu zgrade „Javnog komunalnog preduzeća“ u ulici 28. novembar, u centru grada.

Zgrada komunističke tajne policije tzv. OZNE, gdje su prebijali naš narod, bila je na početku Sudskog sokaka, iznad Parka. Kasnije je OZNA postala UDBA  a sjedište joj je prebačeno u ulicu Šabana Koče gdje je Zavod za dečju zaštitu. Na Hadžetu su pored Aćifa efendije, sjećam se, strijeljani i u jame bačeni:

Ahmet Daca,

Ramiz ef. Paljevac, najpoznatiji hafiz u Pazaru,

Osman ef. Džanefendić,

Ćamil Karišik,

Ibrahim-lbro Rasovac sin Ali-bega Rasovca,

Abit Grbović – šećerđija,

Azem Baljinac,

Mehmed Ćilerdžić,

Hasib Nikšić,

Iso Hrvaćanin,

Amir Brunćević,

Osman-aga Zvizdić iz Sjenice,

Huso Rašljanin,

Ejup-aga Ljajić,

Abit Ljajić,

Amir Brunčević,

Hakija Zejnelagić,

Husko Dražanin,

Mehmed Hamzagić,

Nazim Ćarovac, sin Zejnelov

Bejto Binjoš,

Džemail Jablaničanin, sin Sulejmanov i mnogi drugi.

Bilo ih je grdno mnogo, ne mogu da se sjetim svih tih nesrećnika koji su izgubili glavu na pravdi Boga.”

(Izjava Huseina-Cena Zatrića data autoru 23. jula 1996. godine u mjestu Aqua kod grada Šile u Turskoj.)

Husein- Ceno Zatrić- poznati krojač u Novom Pazaru. Slika iz 1935. godne

Komandant Dreničke brigade Šaban Poluža je, tokom boravka u N. Pazaru, bio musafir u kući Huiseina Zatrića.

Prof.dr. Alija-Alica Zatrić (1929-2009).

Husein- Ceno Zatrić (1922 – 2001) i Harun u turskom gradiću Agva na Crnom moru u ljeto 1996.

Partizani ulaze u Novi Pazar 28. novembra 1944

Đorđije-Đorđe Peruničić (1913-1975), krvnik sa Hadžeta 1944-46.

Zgrada Prijekog suda ili Vojnog suda Divizijske oblasti, od novembra 1944. do kraja 1945. godine. Nalazi se u centru grada u ulici 28. novembar br.35

Zgrada OZNE u Sudskom sokaku, danas ul. Oslobođenja br. 6. U ovu kuću su, od novembra 1944. do kraja 1945., zatvarali i prebijali nevine ljude

Zgrada UDBE u Novom Pazaru od 1946. godine. Danas je to Zgrada Dečje zaštite. Nalazi se u ulici Šabana Koče br. 87